Corine
Wat is de R-waarde van een slaapmat en waarom is die van belang? Bij de aanschaf van een nieuwe slaapmat moet je op veel verschillende dingen letten. De isolatiewaarde, ook wel R-waarde van de slaapmat, is één van deze dingen. Tot voor kort was het vergelijken van slaapmatten op basis van de isolatiewaarde echter niet zo eenvoudig omdat er geen standaard was. Maar dat is nu veranderd.
Waarom ik blij word van ASTM F3340-18?
Gelukkig wordt er sinds kort een nieuw wereldwijd systeem uitgerold, waarmee deze isolatiewaarde van een slaapmat wordt vastgesteld: de ASTM F3340-18. Vanaf begin 2020 testen de meeste fabrikanten van slaapmatten de isolatiewaarde (R-waarde) van hun slaapmatten met behulp van dit systeem. Hierdoor is het eenvoudiger om de matten met elkaar te vergelijken en krijg je dus bij het kopen van een slaapmat een eerlijker overzicht.
Wat houdt de R-waarde van een slaapmat eigenlijk in?
De R-waarde is een maatstaf waarmee wordt aangegeven hoe goed een slaapmat warmteverlies tegengaat. Deze waarde van een slaapmat toont dus niet hoe warm een slaapmat an sich is. De R-waarde toont hoe goed een slaapmat voorkomt dat je jouw lichaamswarmte verliest aan de koude grond. Hoe hoger de R-waarde, hoe effectiever de slaapmat isoleert, hoe beter hij je warm houdt omdat hij geen kou van de grond doorlaat.
Waarom is er een nieuwe R-waarde?
In het verleden werd de isolatiewaarde van slaapmatten niet op een eenduidige manier aangegeven. Merken bepaalden zelf hoe ze de isolatiewaarde van hun slaapmatten aangaven: bijvoorbeeld via een R-waarde of een temperatuurindicatie. Dit maakte de vergelijking lastig, temeer ook omdat merken er verschillende meetmethodes op na hielden. De exacte betekenis van een R-waarde kon dus verschillen per fabrikant.
Met de nieuwe ASTM-standaard is er nu een universele methode voor het vaststellen van de isolatiewaarde gekomen. Niet alleen wordt de isolatiewaarde van slaapmatten nu op dezelfde wijze vastgesteld. Ook betekent die R-waarde nu bij iedere deelnemende fabrikant hetzelfde. Hierdoor is het eenvoudiger om verschillende modellen en merken slaapmatten met elkaar te vergelijken.
Hoe komt de nieuwe isolatiewaarde tot stand?
Het vaststellen van de ASTM-R-waarde ging niet over één nacht ijs. Al in 2016 werkten verschillende merken en retailers in een werkgroep van de ASTM (American Society for Testing and Material) samen aan een nieuwe methodologie om de isolatiewaarde van slaapmatten te waarderen. In 2018 werd de laatste hand aan de ASTM F3340-18 gelegd. Sinds 1 januari 2020 zullen de meeste grote outdoormerken de ASTM-standaard gebruiken om de isolatiewaarde van hun slaapmatten aan te geven.
Kun je de R-waarde koppelen aan een temperatuur?
Nee dat kan niet precies omdat dit van te veel externe factoren afhankelijk is. Wel kun je aangeven welke R-waarden in welk seizoen het meest geschikt zijn. Daarbij is temperatuur ook nog persoonlijk. Heb je het snel koud of niet. Als je het sneller koud hebt, heb je dus een hogere R-waarde nodig. Hieronder in een overzicht van de R-waarde die je nodig hebt per seizoen. Hierbij is uitgegaan van koude slapers. Heb je het snel warm, dan heb je waarschijnlijk een R-waarde nodig die ongeveer 0,5 lager ligt.
| R - waarde | Seizoen | Kamperen | Voorbeeld | |
|---|---|---|---|---|
| 0,1 - 2,0 | zomer | Zomervakantie | Luchtbed | Quechua Air Seconds luchtbed |
| Self inflatable | VidaXL 3cm slaapmat | |||
| 2,1 - 4,0 | lente - zomer - herfst | voorjaarsvakantie tot herfstvakantie | Luchtbed | Thermarest NeoAir |
| Self inflatable | Decathlon Arpenaz 65 | |||
| 4,1 - 6,0 | hele jaar | winterkamperen en in de zomer in de bergen | Luchtbed | Exped SynMat XP 9 LW |
| Self inflatable | Therm-A-Rest LuxuryMap | |||
| 6,1+ | extreme kou | Expedities | Luchtbed | Exped DownMat HL Winter |
| Self inflatable | Human Comfort Valette Compact 10 EW |
Hoe meten ze de R-waarde dan?
Om de ASTM-R-waarde vast te stellen wordt een slaapmat in een koude kamer tussen twee metalen platen geplaatst. De onderste plaat is koud, terwijl de bovenste plaat met behulp van een sensor en elektriciteit op een constante temperatuur wordt gehouden. Een slaapmat die een hoge isolatiewaarde heeft, zal de warmte van de bovenste plaat beter vasthouden, waardoor de sensor minder elektriciteit (energie) nodig heeft om zijn temperatuur te behouden. Een slaapmat met een minder hoge isolatiewaarde zal meer warmte verliezen aan de koude onderste plaat en daarom meer energie vereisen. Deze data wordt vervolgens gebruikt om de R-waarde vast te stellen. Wil je dit proces eens rustig bekijken, kijk dan het Engelstalige filmpje van Therm-a-Rest
Betekent dit dat ‘oude’ R-waarden onwaar zijn?
Er waren al merken die R-waarden aan hun slaapmatten gaven voor de ASTM-standaard werd ingevoerd. Zij zullen de R-waarden van hun oudere producten moeten aanpassen. Dit betekent niet dat deze oude R-waarden onjuist waren, ze werden enkel via een andere meetmethode verkregen. Bij sommige merken zie je dat hun producten nu hogere R-waarden krijgen, bij andere merken zie je juist een iets lagere R-waarde verschijnen.
Is de ASTM-standaard verplicht?
Dit is niet het geval. Dit betekent dat er ook merken zijn die een eigen R-waarde kunnen blijven hanteren. Zij mogen echter geen gebruik maken van de ‘ASTM’-logo’s. De meeste bekende outdoormerken gebruiken echter de ASTM-methode wel. Hopelijk springen andere merken binnenkort ook aan boord.
Hoe weet ik of een R-waarde al aangepast is naar de ASTM-standaard?
De verschillende grote outdoormerken zijn hard bezig hun R-waarden aan te passen, maar het is niet uit te sluiten dat je nog producten met oude R-waarden tegenkomt. Het is helaas niet altijd even eenvoudig om hier achter te komen, omdat niet iedere fabrikant hier even duidelijk over is.
Let in ieder geval goed op of je ergens de term ASTM F3340-18 tegenkomt. Ik deed enkele steekproeven op de websites van bekende merken als Therm-a-Rest, Exped en Sea to Summit. Hierbij zag ik dat zij bij hun slaapmatten al heel duidelijk de nieuwe ASTM-waarde vermelden. Heb je een slaapmat van deze merken op het oog? Dan kun je voor de zekerheid altijd even op de website van het merk zelf kijken.
Hoe staat het met de invoering in de buitensportwinkels in Nederland?
Ook de webwinkels van de buitensportwinkels in Nederland onderwierp ik kort aan een steekproef. Hanteerden zij de ASTM-waarden al bij de slaapmatten van de bovenstaande drie merken? De stand blijkt – begin april 2020 – nog heel verschillend. Sommige winkels lijken druk bezig met de invoering van de ASTM-waarden bij hun producten. Zo vermeldt een bepaalde webwinkel bij sommige producten al expliciet of het wel of niet om de nieuwe ASTM-waarde gaat. Bij andere producten staat hierover nog niets vermeld. Daarnaast wordt vermeld dat bij producten in de winkel nog een oude R-waarde op de verpakking kan staan. Goed bezig dus!
Helaas zijn er ook nog verschillende winkels waar ik wel R-waarden zie staan bij slaapmatten, maar zonder vermelding van de ASTM-standaard. Dit werkt verwarrend, omdat er – zo blijkt na vergelijking met de websites van de merken zelf – bij sommige producten al nieuwe (ASTM-)R-waarden staan en bij sommige producten nog oude R-waarden gehanteerd worden. Ook kom ik websites tegen waar überhaupt niet met R-waarden gewerkt wordt. Zij hanteren nog temperatuurindicaties, ook voor bovenstaande merken waarvan een ASTM-waarde bekend is.
Conclusie: fijn vergelijkmiddel, maar heb nog even geduld
Al met al blijkt het dus nog niet zo eenvoudig om te achterhalen of de R-waarde van een product al de ASTM-waarde is. Ik zou er daarom zelf van uitgaan dat, wanneer er (nog) niet expliciet vermeld staat of het wel of niet een ASTM-waarde betreft, het om een oude R-waarde kan gaan. Wil je zeker van je zaak zijn? Vraag het dan even na bij een winkelmedewerker of vergelijk het zelf even met de website van het merk. Mocht je nu niet op de website van het merk kunnen achterhalen of ze met de ASTM-methode werken? Denk dan maar zo: als merken de ASTM-waarde hanteren, zullen ze dit vast met trots op hun eigen website willen noteren.
Wil je nog meer weten over slaapmatten en waar je op moet letten bij het kopen van een nieuwe slaapmat? Lees dan ook eens slaapmat koopgids of de uitgebreide 10 cm slaapmatten test van Tjerk.
reageer